Vị thuốc từ quả Sầu riêng

Thông tin chung

Tên thường gọi: Sầu riêng
Tên khác:
Tên tiếng Anh: Durian
Tên khoa học: Durio zibethinus Murr.
Tên đồng nghĩa:
Thuộc họ Gạo - Bombacaceae

Mô tả

Cây sầu riêng có thể cao tới 40 mét. Lá đơn, mọc so le, luôn xanh, phiến đối xứng hình êlip đến hình thuôn dài từ 10-18 cm, mặt dưới màu vàng. Chùm hoa to mọc ở thân, nụ hoa tròn. Hoa nở từng chùm từ 3-30 trên cành lớn và thân, mỗi hoa có đài hoa và 5 (ít khi 4 hay 6) cánh hoa.Cánh hoa màu trắng, nhiều nhị, thụ phấn nhờ giơi. Quả nang mở vách to, có gai nhọn. Hạt to, vàng, quanh hạt có áo hạt mềm, màu ngà, có mùi đặc biệt, ăn ngon, vị ngọt bùi.

Cây sầu riêng có nhiều hấp dẫn ngoài mùi vị đặc trưng, còn do quả có nhiều gai nhọn nhưng rất may lại chỉ rụng về đêm vắng người qua lại. Đã có những người thức suốt đêm để nghe tiếng sầu riêng rời cành và thưởng thức hương thơm tỏa ra không trung ngào ngạt. Ở Thái Lan có những vườn sầu riêng dành cho khách đến thưởng thức mùi sầu riêng chín cho khoan khoái. Mùi của sầu riêng có ý kiến giải thích vì sầu riêng thường mọc trên vùng đất có nhiều lưu huỳnh (S). Đó cũng là một lý do để hấp dẫn các nhà khoa học nghiên cứu sâu các sản phẩm của cây sầu riêng mang theo nguyên tố S như thế nào? Ở Việt Nam, cố dược sĩ Trần Lâm Huyến là người rất quan tâm đến những sản vật thiên nhiên có chứa lưu huỳnh.

Bộ phận dùng

Hoa Sầu riêng, ảnh theo farm1.static.flickr.com Trái sầu riêng trên cây, ảnh theo thailand.ipm-info.org Múi Sầu riêng, ảnh theo lehoitraicaynambo.com.vn

Vỏ quả - Pericarpium Durionis Zibethini.

Trái sầu riêng là một loại quả nhiều dinh dưỡng được dùng làm nước giải khát, mứt kẹo, bánh, nấu chè, xôi, thơm ngon, mát bổ.

Hạt sầu riêng được dùng như hạt mít, hạt điều. Ăn có tác dụng bổ tỳ, bổ thận.

Nơi sống và thu hái

Gốc ở quần đảo Malaixia, được trồng để lấy quả. Sau khi ăn, lấy vỏ quả phơi khô dùng.

Tính vị, tác dụng

Vị đắng, tính ấm; có tác dụng tiêu thực, liễm hãn, ôn phế chỉ khái. Nếu sao đen, có thể dùng cầm máu.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Quả Sầu riêng là loại quả ngon, bổ và có tác dụng kích thích sinh dục.

Hạt có bột, rang nướng hay luộc ăn như hạt mít, hoặc có thể làm mứt kẹo.

Vỏ Sầu riêng dùng chữa đầy bụng, khó tiêu hoá và chữa ho lao, cảm sốt.

Lá và rễ Sầu riêng dùng chữa cảm sốt, viêm gan vàng da.

Liều dùng 30-40g, dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với lá và rễ cây Ða.

Các bài thuốc từ Sầu riêng

Bổ thận tráng dương

Bầu dục lợn 1 bộ, sầu riêng (sắp chín) 200g, gia vị vừa đủ. Bầu dục thái nhỏ ướp gia vị. Sầu riêng chọn quả sắp chín để thái miếng nhỏ xào với bầu dục. Ăn nóng. Ngày 1 lần. Cần ăn 5 lần, chữa người bị chứng lãnh cảm, suy yếu tình dục.

Chữa di tinh, liệt dương

Sầu riêng 50g, đường 20g (hoặc mật ong lượng thích hợp) đánh nhừ như kem - thêm khoảng 100ml nước sôi để nguội hòa đều để uống. Ngày 2 lần trong 10 ngày.

Thay hoàng kỳ

Lương y ở Tịnh độ cư sĩ thành phố Cần Thơ có khu dùng vỏ quả sầu riêng thay tác dụng của hoàng kỳ trong các bài thuốc nam trợ dương.

Thuốc bổ thận cứng gân cốt, kích thích tiêu hóa

Vỏ quả sầu riêng 15g, đậu đen sao 10g, tang ký sinh 12g, hà thủ ô chế 15g, đỗ trọng 15g, cốt toái bổ 15g, vỏ quýt 8g. Sắc uống.

Trị tiêu chảy

Vỏ quả sầu riêng 20g, vỏ quả măng cụt 20g. Sắc với 3 bát nước lấy 1 bát chia 2 lần uống. Bệnh nhẹ chỉ dùng 1 trong 2 vị.

Sốt rét, đau gan vàng da

Rễ, lá cây sầu riêng 12g, cam thảo dây 12g, chi tử (quả dành dành) 12g sắc với 3 bát nước lấy 1 bát. Uống làm 2 lần. Dùng 5 ngày.

Cảm sốt, viêm gan vàng da

Lá và rễ cây sầu riêng 30-40g, lá và rễ cây đa 20-30g sắc uống. Có thể chỉ dùng lá rễ sầu riêng sắc uống trong ngày. Lá dùng nấu nước cho bệnh nhân viêm gan vàng da, tắm rửa.

Các bệnh về gan

Rễ lá sầu riêng 10-16g sắc với 600ml nước còn 200ml chia 2 lần uống trong ngày.

Kinh nguyệt kéo dài

Vỏ sầu riêng sao 12g, rau má 12g, cỏ mực tươi 12g, ngải cứu 8g, trắc bá diệp sao 8g, cam thảo nướng 4g, củ sả 4g, hoa sen 3 cái. Sắc 3 lấy 1 rồi hòa với 4g lọ chảo gang để uống (Ly Việt Cúc).

Bổ thận tráng dương

Hạt quả sầu riêng ninh hầm với các bộ phận của dê như thịt, bầu dục, bộ phận sinh dục...

Chú ý: các chọn quả Sầu riêng ngon và bổ

Vỏ hơi nâu vàng là quả chín cây. Quả tròn đều, cuống tươi nhỏ, lõi giữa vàng là múi trong ruột sẽ vàng ánh. Các gai phải nhọn, nở hết, bóp nhẹ 2 gai giáp nhau là quả không sượng. Trái nào phía dưới có những múi hơi nút là chín đều ăn ngon và ngọt. Để bảo đảm hơn nữa khi mua đề nghị người bán dùng dao tách múi cho xem múi phải vàng hoặc hơi ửng vàng đều cùng một màu đục, tránh chỗ đục, chỗ trong.

Nguồn: Y học cổ truyền Tuệ Tĩnh, Báo SK&ĐS

Xem thêm: Sầu riêng Lái thiêu trên BVNwebsite