New Euphor species record in Vietnam?

Hoa cái

Trong thời gian làm việc với GS. TSKH. Nguyễn Nghĩa Thìn ở Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, tôi đã giúp GS chỉnh sửa và biên soạn cuốn Euphorbiaceae in Vietnam, một công trình để đời tiếp nối luận án tiến sĩ khoa học của GS. Trong công trình ấy, tất cả các loài Thầu dầu (Euphorbiaceae) của Việt Nam đã được thể hiện, ban đầu là những hình đen trắng và sau đó là các ảnh màu. Tuy các ảnh đen trắng đó không được đưa vào cuốn sách khi xuất bản nhưng nó là cơ sở rất tốt để một nhà khoa học thực vật đam mê có thể xác định được danh tính của các loài thầu dầu một cách dễ dàng. Cùng với các tư liệu bổ trợ cho cuốn sách, tôi ít nhiều cũng có được những khái niệm cơ bản và hầu hết các loài Thầu dầu của Việt Nam cũng đã được ghi nhận trong "bộ nhớ" của mình. Tuy nhiên, với những bức ảnh chụp tại hiện trường, địa phận lâm nghiệp của Công ty TNHH Lâm nghiệp Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, tôi cho rằng đó là một loài Thầu dầu chưa từng được mô tả ở Việt Nan. Bộ mẫu và các bức ảnh chụp về loài cây đó đã được gửi cho GS. TSKH. Nguyễn Nghĩa Thìn nhằm góp phần làm phong phú tư liệu về thực vật Việt Nam.

Tuy chưa nhận được kết quả phân tích, xác định cụ thể từ phía GS Thìn nhưng những mô tả và hình ảnh ban đầu của loài này cũng được công bố trên website để bạn đọc và các đồng nghiệp có ý kiến nhận xét.

Cụm hoa gồm cả hoa đực, hoa cái và hoa đực lúc non

Cụm hoa gồm cả hoa đực và hoa cái

Mô tả sơ bộ:

Tên địa phương: không có
Tên Khoa học: Sơ bộ xác định thuộc chi Sauropus thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)
Hình thái: cây bụi nhỏ, cao khoảng 2-3m, đường kính thân 3cm. Ít phân cành, những cành nhỏ mang lá tập trung ở phía ngọn. Lá hình xoan thuôn, phiến rộng 3cm, dài 12 cm, chót có đuôi khoảng 0,5 cm. Mặt trên lá xanh, mặt dưới hơi trắng. Gân phụ 7-8 cặp, mặt trên lá gân phụ lõm xuống.
Cụm hoa mọc trên thân, ở phần giữa, cách mặt đất khoảng 1-1,4m. Cụm hoa mọc xen lẫn hoa cái và hoa đực. Hoa đực bất thụ lớn và có màu đỏ, vành hoa thành dạng chén có 12 răng, to đến 1,5 cm. Hoa đực hữu thụ nhỏ hơn, màu xanh, vành cũng có 12 răng nhưng kích thước chỉ đạt 0,5cm, nhị 6 xếp thành 2 vòng đan xen nhau. Bao hoa cái gồm 2 vòng cánh đan xen nhau (3+3), cánh tràng và lá đài đồng dạng, màu hồng pha chút đốm trắng, cánh phía ngoài lớn hơn phía trong, đường kính hoa cái khoảng 1,5cm. Nhụy 3, xếp xen giữa với vòng bao hoa phía trong và song song với vòng bao hoa ngoài, nhụy mập và dính lại với nhau ở phần dưới, phần trên vòi xẻ đôi và chót của vòi xẻ cong vao trong theo đường uốn (vòi nhụy xẻ ra hai bên).

Sinh thái: Mọc dưới tàn rừng nhiệt đới thường xanh thứ sinh mưa ẩm ở độ cao 500m so với mặt nước biển.
Mùa hoa: tháng 4-5.

  
Lá nhìn mặt dưới, mặt trên; cụm hoa mọc trực tiếp trên thân già

Mẫu vật và ảnh chụp hiện đã được gửi cho GS TSKH Nguyễn Nghĩa Thìn và hy vọng trong thời gian sớm nhất sẽ có thông tin chính xác về loài này để gửi cùng bạn đọc.