I. NHÓM LAN MOKARA VÀ VANDA
1.1. Nhiệt độ
Nhiệt độ thích hợp cho Lan Mokara, Vanda phát triển từ 25 - 30 độ C. Nhiệt độ là một trong những yếu tố quyết định sự ra hoa của cây.
1.2. Ẩm độ
Rễ của Vanda, Mokara là rễ trần (rễ phơi ra ngoài không khí) nên đòi hỏi ẩm độ của vườn rất cao. Cây lan Mokara, Vanda không chịu úng nên phải trồng thật thoáng. Vì đặc điểm của thân cây là lan đơn thân, không có giả hành nên khả năng mất nước rất lớn, từ đó làm cây sinh trưởng kém. Do đó, thường xuyên tưới nước mỗi ngày 2 lần (sáng sớm và chiều mát).
1.3. Ánh sáng
Nhóm lan Mokara, Vanda thuộc nhóm ưa ánh sáng trung bình. Cường độ ánh sáng khoảng 50 - 60% nên cần thiết kế giàn che cho thích hợp cho cây sinh trưởng và phát triển.
1.4. Độ thông thoáng và giá thể
- Nhóm lan Vanda, Mokara rất cần độ thông thoáng nhiều, nhất là trường hợp trồng cây trong chậu vì hệ rễ của cây rất phát triển mà chất trồng (giá thể) lại bí. Nên sử dụng chậu đất có nhiều lỗ thoát, bỏ một ít (rất nhỏ) chất trồng vào chậu. Hoặc không cần giá thể cây vẫn sinh trưởng tốt nhưng phải cung cấp thường xuyên dinh dưỡng cho cây.
- Đối với trường hợp lan Mokara trồng thành luống để cắt cành nên chú ý không cho thân cây lan đè nhiều lên giá thể vì như vậy dễ gây thối cây.
1.5. Nhu cầu dinh dưỡng
- Mokara, Vanda cần dinh dưỡng khá cao và thường xuyên. Nên kết hợp sử dụng phân chuồng hoặc phân cá và phân hỗn hợp NPK 30 - 10 - 10 hoặc 20 - 20 - 20, tuỳ theo tuổi cây và tình hình sinh trưởng.
- Do đặc điểm cấu tạo của Mokara, Vanda là có hệ rễ trần nên khi sử dụng phân bón nên sử dụng với liều lượng thấp và nồng độ loãng.
- Lưu ý vấn đề vàng và tuột lá chân ở Mokara là do thiếu nước và thiếu dinh dưỡng, nhất là đạm.
1.6. Phòng trừ bệnh hại
Các bệnh gây hại phổ biến trên nhóm lan Mokara chủ yếu như sau:
- Bệnh đốm lá
Do nấm Cercospora sp. gây nên. Sử dụng các loại thuốc trừ nấm như Zineb 3/2000, Benlat 1/2000.
- Bệnh đốm vòng cánh hoa
Do nấm Alternaria sp. gây ra. Có thể sử dụng thuốc trừ nấm phổ rộng như Daconil 500 SC.
1.7. Kỹ thuật trồng
1.7.1. Trồng cây lan từ nuôi cấy mô
- Khi trồng cây con (cây cấy mô) phải rửa sạch môi trường nuôi cấy dính trên thân, lá, rễ cây bằng nước sạch 3 lần, tránh bị côn trùng cắn phá và nhiễm bệnh.
- Có thể trồng 1 trong 2 cách như sau:
* Trồng bằng lưới:
- Thiết kế lưới trồng (sử dụng lưới lợp mái che vườn lan).
+ Chiều cao của trụ để găng lưới so với mặt đất 1,2 m.
+ Chiều rộng của lưới làm liếp 1,4 - 1,6 m.
+ Chiều dài tuỳ theo kích thước vườn.
- Khử trùng lưới trước khi ghim cây.
- Ghim cây lan với khoảng cách cây - cây: 5 - 7 cm, đảm bảo bộ rễ nằm mặt dưới lưới.
* Trồng bằng chậu không cần giá thể:
- Thiết kế các kệ cách nhau 1m.
- Dùng sắt hoặc kẽm đan lỗ với kích thước 5 cm x 5 cm (có thể lớn hơn để vừa kích cỡ của chậu).
- Đặt chậu cho vừa kích thước ấy.
- Tựa 2 lá có kích thước dài nhất của cây vào thành chậu để làm chỗ bám cho cây.
* Chăm sóc: Trong thời gian chuyển cây từ chai mô ra vườn, sử dụng phân NPK 30 - 10 - 10 để phun cho cây, nồng độ theo khuyến cáo. Ngoài ra, sử dụng thêm chất kích thích sinh trưởng như Atonik.
1.7.2. Trồng cây lan từ việc chiết cành
Nhóm lan Mokara, Vanda có thể trồng bằng 2 cách sau:
* Trồng trong chậu
Chuẩn bị:
+ Chậu đất (có nhiều lổ nhỏ) với kích thích trung bình từ 30 x 40 cm
+ Cắm 1 trụ chính giữa chậu để tựa cho cây lan sau này (trụ có thể bằng cây hoặc bằng ống nhựa), trụ cao khoảng 70 - 100 cm.
+ Bỏ một lớp giá thể dưới đáy chậu (có thể bằng than với kích thích lớn) và ở trên là lớp vỏ đậu phộng (giá thể đã xử lý nấm bệnh trước).
Cách trồng:
+ Buột cây lan vào trụ, dùng kẽm xiết nhẹ.
+ Rễ của cây vừa tiếp xúc nhẹ với lớp vỏ đậu phộng hoặc có thể không cần giá thể.
* Trồng thành luống
- Luống cao 15 - 20 cm, rộng 1m, chiều dài tuỳ theo kích thước vườn.
- Giá thể: có thể sử dụng giá thể gồm đất với phân chuồng, tro trấu. Nhưng hiện nay giá thể trồng luống được sử dụng là võ đậu phộng cho kết quả rất tốt, vì giá thể này có đặc điểm nhẹ, xốp nên thoát nước tốt, đồng thời quá trình phân hủy võ đậu phộng góp phần cung cấp dinh dưỡng cho cây.
- Hai bên luống dựng 2 hàng cọc đứng có nẹp tre theo chiều ngang để đỡ cây lan. Cọc cao khoảng 1 - 1,5m; khoảng cách giữa 2 hàng là 30 - 50 cm. Cách tiến hành như sau:
- Buộc đứng các cây lan vào các nẹp tre, cành cách cành 20 cm. Các cành lan dài khoảng 40 - 50 cm, càng nhiều tầng rễ càng tốt, thường có 2 - 3 tầng rễ.
- Dùng vỏ đậu phộng trải trên mặt luống cho chạm đến gốc lan, trên cùng dùng xơ dừa đã ngâm trải lên nhưng không nén lại mà tạo thành độ xốp (tính từ mặt đất cho đến lớp xơ dừa cao khoảng 20 cm).
- Che nắng cho lan khi mới trồng bằng lưới, phen tre hay bằng tán lá dừa để có khoảng 50% - 60% ánh sáng, gỡ bỏ dần khi cây phát triển tốt.
- Làm cỏ để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với lan và thường xuyên bón phân. Có thể hoà loãng phân bò, lợn bôi lên các nẹp tre.
- Trồng lại sau 3 - 4 năm.
Trồng thành luống hay trồng trong chậu đều phải làm giàn che cho cả vườn lan: giàn cao khoảng 3 - 3,5m.