Thông tin về đa dạng sinh học để Vườn Quốc gia Cát Tiên trở thành di sản thiên nhiên thế giới

Đến cuối tháng 6/2006, kết quả khảo sát mới nhất của các nhà khoa học trong nước và quốc tế đã xác định “bộ sưu tập” của Vườn Quốc gia Cát Tiên (VQGCT) có đến 1.610 loài thực vật (thuộc 724 chi, 162 họ), trong đó có 176 loài cây gỗ lớn, 345 loài cây bụi, 238 loài dây leo và Vườn có gần 1.490 loài động vật, trong đó có 103 loài động vật quý hiếm như Tê giác Việt Nam, Bò rừng, Cá sấu nước ngọt, Gõ đỏ, Hạc cổ trắng, Gà so cổ hung...

Với những con số trên, VQGCT được coi là khu vực có nguồn tài nguyên sinh vật phong phú nhất của Việt Nam.

Điều kiện địa hình, khí hậu và khả năng dung chứa đến 5 kiểu rừng là những yếu tố làm cho VQGCT trở thành nơi “tập trung” các loàithực vật, động vật. Vườn là một dải kết nối giữa hai loại địa hình: Từ cao nguyên Nam Trường Sơn đến vùng đồng bằng Nam Bộ. Do đó, Vườn rất giàu về tài nguyên đa dạng sinh học có hệ sinh thái rừng, hệ thực vật rừng, hệ động vật rừng đặc trưng cho hệ sinh thái Đông Nam Bộ. Ngoài ra, 5 kiểu rừng trong Vườn tạo nên tính đa dạng hiếm có: rừng thường xanh, rừng thường xanh rụng lá, rừng thường xanh nửa rụng lá, rừng hỗn giao gỗ-tre và rừng tre - nứa thuần loại; trong đó có các bàu nước tự nhiên, rộng khoảng 2500 ha vào mùa mưa và thu hẹp khoảng 100-150 ha vào mua khô.

Với nguồn “tài nguyên” phong phú về thực vật, động vật, cảnh quan vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, VQGCT không chỉ là một trung tâm quan trọng dành cho các nhà khoa học tự nhiên mà còn là không gian trữ tình dành cho khách du lịch yêu cuộc sống dã ngoại.

Tuy nhiên, “kho báu” Cát Tiên dường như đã không được giữ gìn, bảo vệ đúng mức. Vào đầu tháng 6 năm 2006, trong một báo cáo nhanh gửi lãnh đạo Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn và Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, ông Trần Văn Mùi - Giám đốc VQGCT đã viết: “Điểm nóng phá rừng đang xảy ra ở hai thôn 3 và 4, xã Phước Cát 2, huyện Cát Tiên, Lâm Đồng. Các vụ phá rừng đều có tổ chức, khu vực bị phá nằm trong phần lõi của VQG. Tại tiểu khu 499 và 500, một vùng tre nứa, lau sậy, lồ ô bị phát ngổn ngang. Chỉ còn những thân cây gỗ lớn là chưa bị đốn…”.

Ông Lưu Văn Hào, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm VQGCT, xác nhận: “Chỉ một tháng 5/2006 tại thôn 3 xã Phước Cát 2, diện tích rừng bị chặt phát lên đến 26,1271 ha rừng lồ ô và lồ ô xen gỗ, trong đó phát trắng 20.1272 ha và phát luổng (chưa chặt hạ cây gỗ) là 6ha. Tại thôn 4 xã Phước Cát 2, người dân phát rừng để mở tuyến đường chạy ngay qua rừng đặc dụng rộng 1,5m, dài 3,5m…”. Đó là kết quả của việc chậm trễ trong dự án di dời khu vực dân cư ra khỏi diện tích của Vườn.

Các chuyên gia của WWF Đông Dương tỏ ra lo ngại. Ông David Murphy cho biết: “Từ năm 1999, sau khi khẳng định sự hiện hữu tại Cát Tiên loài tê giác Java, được coi là một trong số những động vật hiếm nhất trên trái đất, VQGCT nhận được sự chú ý của cả thế giới. Đã có dự án bảo tồn những con tê giác hiếm hoi của Việt Nam, cũng là một trong hai quần thể tê giác còn lại duy nhất trên hành tinh này. Nhưng cho đến năm 2006, theo báo cáo mới nhất thì sau 6 năm triển khai dự án, số tê giác sống sót tại VQGCT chỉ còn 7 con. Chúng ta không ai muốn con số này tiếp tục giảm. Nguyên nhân đã rõ: Dự án dành 5.000 hecta làm môi trường sống cho loài tê giác và khu vực này được bảo vệ. Nhưng trong thực tế, đất sống và tính mạng tê giác luôn bị đe doạ bởi những người nhập cư không có đất đai, những kẻ khai thác gỗ và săn bắn trái phép…”.

Những lo ngại về tác động môi trường nói trên đang được chính quyền, các tổ chức khoa học tập trung giải quyết nhanh. Bởi phiên họp của Hội đồng di sản quốc gia tại VQGCT ngày 21/5 đã thống nhất chủ trương xây dựng hồ sơ khoa học để trình UNESSCO công nhận VQGCT là di sản thiên nhiên thế giới, trong đó yếu tố văn hóa là nội dung bổ trợ. Hồ sơ đã được hoàn thành trước 1/7/2006.