Năm Canh Dần, giới thiệu các loài cây mang tên Hổ

Lưỡi cọp

Lưỡi cọp - Sansevieria trifasciata Hort. ex Prain var. laurentii (De Willd.) N.E. Brown - ảnh theo masqueperro.files.wordpress.com

Tên thường gọi: Lưỡi cọp

Tên khác: Hổ vĩ mép lá vàng

Tên khoa học: Sansevieria trifasciata Hort. ex Prain var. laurentii (De Willd.) N.E. Brown

Thuộc họ Bồng bồng - Dracaenaceae

Mô tả

Cây thảo cao 30-50cm, thân rễ mọc bò ngang. Lá hình dải dài, dày và cuống có vằn ngang, mép lá có viền vàng. Hoa trắng mọc thành chùm dài ở ngọn. Quả hình cầu màu vàng da cam.

Nơi sống và thu hái

Cây của Phi châu nhiệt đới, được trồng làm cảnh, nay trở thành cây hoang dại ở đồng bằng và vùng núi. Có thể trồng bằng thân rễ.

Thu hái lá quanh năm, thường dùng tươi.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Lá được dùng uống trong chữa ho, viêm họng khản tiếng. Ngày dùng 6-12g lá nhai với muối ngậm nuốt nước dần dần. Dùng ngoài lấy lá hơ lửa cho héo giã nát lấy nước nhỏ tai nhiều lần chữa viêm tai có mủ.

Theo báo cáo của NASA lưỡi hổ có thể hút được formaldehyde 0,938 grams/h. Với một phòng 75m² chỉ cần 4 lá của 1 cây lưỡi hổ là đủ giữ cho căn phòng hết ô nhiễm.

Lưỡi cọp

Bồng nga truật - Boesenbergia rotunda (L.) Mansf.- ảnh theo gingersrus.com

Tên thường gọi: Bồng nga truật

Tên khác: Lưỡi cọp, Củ ngải

Tên khoa học: Boesenbergia rotunda (L.) Mansf.

Tên đồng nghĩa: Curcuma rotunda L.

Thuộc họ Gừng - Zingiberac eae

Mô tả

Cây thảo có thân dài màu cam. Lá có phiến xoan thon, dài 15-25 cm, không lông, cuống dài. Cụm hoa 1-2 hoa, có ống đài; cánh hoa hồng, môi to, dài 2cm, mép đỏ đậm, có sọc đỏ; bầu không lông.

Nơi sống

Loài của Ấn Độ, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Inđônêxia. Cây trồng ở nhiều nơi của nước ta.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Củ dùng trị đau bụng. Trong y học cổ truyền Thái Lan, người ta dùng củ làm thuốc chữa các bệnh về mồm miệng như loét aptơ, miệng khô và làm thuốc lợi tiểu; cũng dùng trị bệnh đau dạ dày, bạch đới và lỵ.

Hổ vĩ xám

Hổ vĩ xám - Sansevieria zeylanica Willd. - ảnh theo hydroflora.cz

Tên thường gọi: Hổ vĩ xám

Tên khác: Hổ vĩ, Lưỡi cọp xanh

Tên khoa học: Sansevieria zeylanica Willd.

Tên đồng nghĩa: Sansevieria hyacinthoides (L.) Druce

Thuộc họ Bồng bồng - Dracaenaceae

Mô tả

Cây bụi sống nhiều năm, có một bó lá lớn (5-10 lá) mọc thẳng lên, hình ngọn giáo hẹp, nhọn, cao 50-70 cm, rộng 2-3cm, cuống như máng xối, phiến có rằn ri ngang và xám. Chuỳ hoa cao hơn. Hoa xanh xanh, cao 3cm, nhị 6. Quả tròn, có các lá noãn lép tồn tại.

Cây ra hoa tháng 6-7

Nơi sống và thu hái

Gốc ở Xri Lanca, được nhập trồng làm cảnh.

Có thể thu hái rễ quanh năm.

Thành phần hóa học

Rễ chứa alcaloid sansevierin. Dịch lá tươi chứa acid aconitic, Thân rễ khô và rễ chứa alcaloid và nhựa.

Tính vị, tác dụng

Rễ xổ, bổ, long đờm và hạ nhiệt. Alcaloid trong rễ có tác dụng trên hệ tim mạch tương tự như Digitalin, nhưng không mạnh bằng, lại có tác dụng nhanh và thải trừ nhanh hơn.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Dùng chữa sốt nóng, khát nước, đái buốt.

Ghi chú: Còn có loài khác Sansevieria guineensis (L.) Willd. với lá hơi lõm, hình trụ ở góc, dài 80-100cm, màu lục sáng, có rằn ri trắng, lúc già sẫm màu lại. Loài này có xuất xứ ở Ghinê cũng được trồng. Lá của nó nhai với muối, nuốt nước dần chữa khản tiếng, ho, viêm họng.

Cỏ đuôi hùm

Tên thường gọi: Hoàng đầu

Tên khác: Cây bát tầy, Cỏ đuôi hùm

Tên khoa học: Blumea hieracifolia (D.Don) DC.

Tên đồng nghĩa: Erigeron hieracifolium D. Don; Conyza hirsuta Lour., non L.

Thuộc họ Cúc - Asteraceae

Tai hùm

Tai hùm Saxifraga sarmentosa L. f. - ảnh theo static.blogstorage.hi-pi.com

Tên thường gọi: Tai hùm

Tên khác: Tai hổ, Hổ nhĩ thảo, Sách trườn, Cỏ tai hổ

Tên khoa học: Saxifraga sarmentosa L. f.

Tên đồng nghĩa: Saxifraga stolonifera Merrb., non W. Curtis, Saxifraga chinensis Lour.

Thuộc họ Cỏ tai hổ - Saxifragaceae

Mô tả

Cây thảo cao 20-30cm, có chồi dài. Lá màu đỏ, chụm ở đất, phiến tròn hình thận, to 5-7cm, có lông dày mặt trên, mép có răng đối; cuống dài, chùy hoa thưa, hoa đối xứng hai bên trên cuống 1cm, có lông dày; lá đài 5, không bằng nhau; cánh hoa 5 mà hai cái ở dưới to, màu trắng, nhị 10, lá noãn 2. Quả nang chứa nhiều hạt.

Hoa tháng 5-8, quả tháng 7-11.

Nơi sống và thu hái

Cây của Trung Quốc, Nhật Bản được gây trồng ở miền Bắc nước ta, chủ yếu làm cảnh và làm thuốc.

Thu hái cây quanh năm, dùng tươi hay phơi khô trong râm.

 

Hổ nhĩ trắng - Pilea cadieri Gagnep. & Guill. - ảnh theo dkimages.com Thượng lão - Conyza canadensis (L.) Cronq. - ảnh theo korseby.net

Thành phần hoá học

Có quercetin-5-glucoside, saxifragin, quercitrin, arbutin.

Tính vị, tác dụng

Vị cay đắng tính hàn, có ít độc, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, khu phong giảm đau.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Thường dùng trị: 1. Vết thương chảy máu; 2. Viêm tai giữa cấp và mạn tính, viêm họng, viêm mũi; 3. Cụm nhọt, apxe, ngứa lở ngoài da; 4. Trĩ, tê cóng vì sương gió. Liều dùng 5-15g, dạng thuốc sắc. Dung dịch cây tươi chữa bệnh ngoài da và nhỏ chữa thối tai; giã đắp mụn sưng viêm, sưng đỏ.

Hổ nhĩ trắng

Tên thường gọi: Hổ nhĩ trắng

Tên khoa học: Pilea cadieri Gagnep. & Guill.

Thuộc họ Gai - Urticaceae

Tai hùm

Tên thường gọi: Thượng lão

Tên khác: ngải dại, tai hùm, cỏ bỗng

Tên khoa học: Conyza canadensis (L.) Cronq.

Tên đồng nghĩa: Erigeron canadense L.

Thuộc họ Cúc - Asteraceae