Symphorema - Trung tâm Dữ liệu Thực vật Việt Nam (BVNGroup)

CHI

Tên Khoa học: Symphorema
Tên tiếng Anh:
Tên tiếng Việt: Bội tinh giả
Tên khác:

MÔ TẢ CHUNG

Symphorema Roxb.

Bội tinh giả là một chi nhỏ thuộc họ Verbenaceae Cỏ roi ngựa, gồm 3 loài, phân bố ở vùng ấn Độ- Mã Lai thuộc xứ Cổ nhiệt đới (Clarke, 1885; Dop, 1935-1936; Pei et al., 1982; Mabberley, 1993). Nó rất gần với 2 chi Sphenodesme Jack Bội tinh và Congea Roxb. Lâm nhung do có chung kiểu cụm hoa xim, ly tâm, hình đầu với các lá hoa tổng bao rõ rệt. Symphorema Roxb. Bội tinh giả phân biệt với 2 chi kia ở chỗ có 6 lá hoa tổng bao (đôi khi 5, không phải 3 hoặc 4), tự do, tràng đối xứng toả tròn với 6-16 thuỳ ở chóp (có khi đến 18, không phải chỉ 5-7), nhị đực 6-16 (có khi đến 18, không phải 4-7) và mép lá thường ít nhiều có răng, không bao giờ nguyên. Briquet đã gộp 3 chi gần gũi kể trên thành dưới họ Symphoremoideae Briq. Bội tinh giả (ghi theo Pei et al., 1982). Thậm chí Moldenke đã tách thành họ riêng, symphoremataceae Moldenke ex Reveal & Hoogland bội tinh giả (ghi theo Mabberley, 1993) và một số tác giả (ví dụ Anonymous, 1977 hoặc Takhtajan, 1996) đã chấp nhận quan điểm này. Cho đến nay cả chi và loài đều chưa được ghi nhận có ở Việt Nam (Dop, 1935-1936; Phạm Hoàng Hộ, 1991; Nguyễn Tiến Bân, 1997). Sau đây là một số dẫn liệu về chi và loài thực vật mới bổ sung cho Hệ thực vật này.

Cây bụi, thường leo. Lông hình sao. Lá mọc đối, đơn, mép nguyên hoặc hơi có răng cưa. Cụm hoa có cuống; xim hình đầu, gồm 7 hoa, được bao bọc bởi 6-8 lá hoa tổng bao rõ rệt, cùng lớn lên với quả; cụm hoa tập hợp từng đôi ở đầu cành, tạo thành chùm. Đài cùng lớn lên với quả, có 5-6 răng. Tràng màu trắng, nhỏ, đối xứng toả tròn; ống tràng hình trụ, ở chóp có 6-16, có khi đến 18 thuỳ. Nhị đực có số lượng bằng với số lượng thuỳ tràng; bao phấn thò ra ngoài. Bầu 2 hoặc 4 ô không hoàn chỉnh, trong mỗi ô có 2 noãn treo, nhưng chỉ 1 noãn phát triển thành hạt; vòi nhuỵ hình sợi, núm nhuỵ chẻ thành 2 nhánh ngắn. Quả khô không tự mở, được bao trong đài phát triển, có 1 hạt. Lá mầm nạc, thường có nhiều dầu béo.

Chi gồm có 3 loài, S. polyandrum Wight đặc hữu của Ấn Độ, S. luzonicum F. Villar đặc hữu của Philíppin còn S. involucratum Roxb. phân bố rộng, suốt từ Ấn Độ, Xri Lanca, qua Mianma, Thái Lan, nam Trung Quốc, có thể cả cực bắc Lào đến bắc Việt Nam (Anonymous, 1977; D.J. Mabberley, 1993).