Tên Khoa học: Rauvolfia cambodiana Pierre ex PitardTên tiếng Anh: Tên tiếng Việt: Ba gạc lá to; Ba gạc cam bốt; cây nhanh, Día độc, Ka dạy, cây NhanhTên khác:
Đặc điểm nhận dạng: Cây bụi cao 0,5-1,5 m hoặc hơn, phân cành, dễ gãy; vỏ lúc non màu xanh, nhiều bì khổng, lúc già màu xám mốc; biểu bì dày, có những vết nứt dọc. Lá có cuống dài 1-2 cm; mọc vòng 3, tập trung ở đầu cành; phiến lá thuôn rộng hoặc hình mác dài; nhọn đầu; 12-30 x 3-6 cm. Cụm hoa dạng xim ngù mọc đầu cành hay kẽ lá; cuống cụm hoa mập; hoa hình ống, màu hồng tía, dài 1,4-2 cm, hơi phình ra ở nửa trên của ống; họng có lông; đài 5; 5 cánh hoa hơi tròn, màu trắng; Nhị 5, đính ở họng; Bầu 2 ô; đĩa ôm tới 1/2 bầu; vòi nhuỵ nhỏ, đầu nhuỵ hình trụ tròn. Quả hạch gồm 2 phân quả hình trứng, dính nhau ở gốc; khi chín màu đốm bạc. Hạt hình thoi dẹt, vỏ có vân nổi. Toàn cây có nhựa mủ trắng, nhất là ở ngọn và lá non.
Sinh học và sinh thái: Mùa hoa quả từ tháng 4-9. Tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt và sau khi bị chặt. Cây ưa sáng, thường mọc trên đất feralit nâu đỏ và bazan. Mọc rải rác ở rừng thứ sinh, nương rẫy cũ, đôi khi gặp cả ở rừng xen Tre nứa; ở độ cao từ 400-800 m.(Ảnh 30)
Phân bố:
- Trong nước: Quảng Trị, Thừa Thiên Huế (A Lưới), Quảng Nam (Trà My, Phước Sơn, Đại Lộc, Nam Giang), Quảng Ngãi (Sơn Hà, Trà Bồng, Minh Long), Bình Định (Vĩnh Thạnh), Kon Tum (Sa Thày, Đắk Tô, Konplông), Gia Lai (Ka Nắc), Đắk Lắk (Buôn Ma Thuột, Ea Sup, M'Đrắc, Đắk Nông, Krông Pắc), Lâm Đồng (Bảo Lộc, Di Linh, Đức Trọng).
- Thế giới: Lào, Campuchia.
Giá trị: Rễ có chứa một số alcaloid dùng làm thuốc chữa cao huyết áp. Loài đặc hữu Đông Dương; ở Việt Nam, cây chỉ thấy ở các tỉnh phía nam.
Tình trạng: Tuy phân bố ở nhiều điểm, nhưng nơi sống thường xuyên bị xâm hại do nạn phá rừng làm nương rẫy; dẫn tới bị thu hẹp về phân bố. Đã từng bị khai thác.
Phân hạng: VU A1c.
Biện pháp bảo vệ: Loài đã được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (1996) với cấp phân hạng "bị đe doạ" (T). Bảo vệ cây mọc tự nhiên ở Vườn quốc gia Chư Mom Ray (Kon Tum), đồng thời với việc ngăn chặn nạn phá rừng ở nơi khác. Đưa về trồng ở các vườn thực vật và vườn cây thuốc ở các tỉnh phía nam. Trồng bằng hạt.
Tài liệu dẫn: CCVN, 2: 871; FGI, 3:1117; SĐVN(2007): 67; SMP, 2: 225; STCT: 29; TCDL, 6(4): 97.